ΒΙΩΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΤΑΟ
ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΟΡΘΙΟΥ ΖΕΝ

Εισαγωγή
Φαινομενικά και τυπικά, το Τάι Τσι Τσουάν δεν είναι Ζεν. Το Τάι Τσι είναι μια “Μαλακή” ή “Εσωτερική” τέχνη του Κούνγκ Φου, ενώ το Ζεν (ή Τζαμ, Ζαμ ή Τσαν όπως προφέρεται στην Κίνα) είναι μια καθαρά πνευματική, διαλογιστική, ψυχοθεραπευτική διαδικασία άσχετη και ξεχωριστή από τις πολεμικές τέχνες.
Αλλά για τους σοβαρούς και αφοσιωμένους ασκούμενους του Τάι Τσι Τσουάν, παρ’ όλο που η τέχνη τους δεν ταυτίζεται ούτε εξισώνεται με το Ζεν, σχετίζεται βαθιά και στενά μαζί του. Για τους σοβαρούς και αφοσιωμένους ασκούμενους η τέχνη του Τάι Τσι Τσουάν “μυρίζει σαν Ζεν και μοιάζει σαν Ζεν”, όπως μερικές φορές λέω στους μαθητές μου.
Απαλλαγμένη από θρησκευτικές, μεταφυσικές ή δογματικές πεποιθήσεις-βουδιστικές ή άλλες, η σοβαρή εξάσκηση της τέχνης του Τάι Τσι βιώνεται σα να έχει “το άρωμα και τη γεύση του Ζεν” όπως λένε πολλοί Κινέζοι δάσκαλοι της τέχνης. Στο ψυχολογικό και βιωματικό επίπεδο η σοβαρή εξάσκηση του Τάι Τσι “θυμίζει Ζεν και γίνεται αισθητή σαν Ζεν”. Είναι γνωστό ότι εδώ και πολλά χρόνια το Τάι Τσι Τσουάν έχει περιγραφεί σαν “διαλογισμός σε κίνηση” ή σαν “κινούμενο Ζεν”.
Τυπικά ο διαλογισμός Ζεν ασκείται κυρίως σε καθιστή και ακίνητη στάση (τσο Τσαν, Ζύο Ζαν ή Ζα Ζεν), ενώ οι κινήσεις του Τάι Τσι ρέουν ασταμάτητα και συνεχώς, σε φαινομενική αντίθεση με την ακίνητη στάση του Ζα Ζεν.
Εσωτερικά όμως, ψυχολογικά, βιωματικά, η κατάσταση είναι διαφορετική. Ένας έμπειρος γνώστης του Τάι Τσι Τσουάν και ένας έμπειρος διαλογιστής του Ζα Ζεν αν κάποια φορά συναντηθούν θα έχουν πολλά πράγματα να συζητήσουν.
Εκτός από την άσκηση των ρευστών, αρμονικών κινήσεων και των φορμών, η πρακτική του Τάι Τσι Τσουάν περιλαμβάνει την πολύ σημαντική άσκηση που ονομάζεται “Ακίνητη Ορθοστασία, Όρθια Ακινησία, Στάση του Δέντρου ή του πασσάλου, Διαλογιστική Ορθοστασία ή Όρθιο Ζεν”
Παρ’ όλο που συναντάται σε διαφορετικές παραλλαγές στα διαφορετικά στιλ του Τάι Τσι και του Τσι Κούνγκ, αυτή η ευθυτενής, ακίνητη στάση της διαλογιστικής ορθοστασίας θυμίζει πολύ έντονα το πιο αρχαίο της όνομα : “Όρθιο Ζεν”.
“Τζαμ Τζονγκ, Ζαν Ζουάνγκ, Τσαν Τσουάνγκ” ε’ιναι οι τρεις κινέζικες προφορές αυτής της δισύλλαβης ονομασίας της συγκεκριμένης άσκησης, που μεταφραζόμενο στα ελληνικά, σημαίνουν κατά λέξη “Όρθιο Ζεν”.
Η εξάσκηση στην Ακίνητη Ορθοστασία ή Όρθιο Ζεν είναι πολύ χρήσιμη στους ασκούμενους του Τάι Τσι Τσουάν, όχι μόνο για ψυχολογικούς λόγους αλλά επίσης και για πρακτικούς λόγους. Αναπτύσσει σωστή στάση του σώματος, καλή ισορροπία και σταθερότητα, σωστή σωματική ευθυγράμμιση, βαθιά χαλάρωση και δύναμη στα πόδια, ικανότητες μεγάλης σημασίας για την σωστή εκτέλεση των ασκήσεων του Τάι Τσί και του Τσι Κούνγκ. Αλλά προσφέρει και πολλά σημαντικά εσωτερικά “οφέλη” : Συνειδητοποίηση και επίγνωση της αναπνοής και της ροής του Τσι ή βιοενέργειας μέσα στο σώμα, αύξηση της ψυχικής ηρεμίας, της συγκέντρωσης, της υπομονής, του συναισθηματικού αυτοέλεγχου και σταδιακή μείωση όλων των βλαβερών εντάσεων και του στρες-πράγματα που ωφελούν βαθιά την ψυχή και το σώμα κάθε σοβαρού ασκούμενου..
Το τραγούδι του Όρθιου Ζεν που ακολουθεί είναι στην πραγματικότητα μια συνοπτική περίληψη των σημαντικότερων αρχών της συγκεκριμένης άσκησης, με το παραδοσιακό και κινέζικο ύφος που συναντάται συχνά στα κλασικά κείμενα του Τάι Τσι Τσουάν όσο και του Ζεν.
Το σώμα κρατιέται φυσικά στητό, το στήθος χαλαρό και το πρόσωπο γαλήνιο.
Ηρέμησε το πνεύμα και βύθισε το Τσι, διώξε τις σκέψεις που παρεμβαίνουν και συγκεντρώσου.
Ο νους είναι ακίνητος σαν ήρεμο νερό, ο ουρανός και η γη (το πνεύμα και το σώμα) συνυπάρχουν σε μια τέλεια αρμονία.
Τα μάτια κοιτάζουν το άδειο κενό, το σώμα και τα άκρα είναι χαλαρωμένα.
Το στόμα κλείνει, η γλώσσα ακουμπά απαλά στον ουρανίσκο, η αναπνοή βαθαίνει, γαληνεύει, γίνεται πιο αργή.
Το Τσι και η αναπνοή γεμίζουν τις αρτηρίες (και τους μεσημβρινούς) κυκλοφορώντας σε όλο το σώμα από και προς τη “θάλασσα του Τσι” (Το χαμηλό Ταν Τιέν)*2.
Η σπονδυλική στήλη και ο λαιμός υψώνονται ολόισια προς τα πάνω, ο κόκκυγας βυθίζεται και η δύναμη της λεκάνης κινείται προς τα κάτω.
Το Ταν Τιέν γεμίζει με Τσι και με Γι (ενσυνείδητη συγκέντρωση ή πρόθεση) και το στήθος αδειάζει εντελώς.
Σπρώχνεις τον ουρανό προς τα πάνω και ριζώνεις στη γη προς τα κάτω.
Με το Ταν Τιέν να γίνεται ολόκληρος ο κόσμος (σου), το Ένα Τσι (Γι Τσι ή Γιουάν Τσι) είναι πλήρες και φυσικό.
Όταν το Τσι είναι πλήρες, το πνεύμα είναι πλήρως ενοποιημένο. Όταν το πνεύμα είναι πλήρως ενοποιημένο, ο νους και η καρδιά είναι γαλήνια και ακίνητα.
Η φωτιά και το νερό ενώνονται, το Γιν και τι Γιάνγκ συγχωνεύονται, τα Πέντε Στοιχεία ενοποιούνται.Τα νεφρά δυναμώνουν, η καρδιά καθαρίζει,το πνεύμα αναπτύσσεται.
Γαλήνη και ηρεμία χωρίς σκέψεις και ταραχές.
Το Τάο βιώνεται, ο νους περιέχει ολόκληρο το σύμπαν.
Τα εσωτερικά όργανα ενδυναμώνονται και η ζωή επιμηκύνεται. Όπως συμβαίνει από τους αρχαίους καιρούς, ο Ουρανός και ο Άνθρωπος είναι Ένα.
Να είσαι συνεπής στην εξάσκηση, μην παίρνεις τις διδασκαλίες επιπόλαια. Από το επιφανειακό στο βαθύ, από το την κίνηση στην ακινησία *3.
Όταν φτάσεις στα πιο μεγάλα βάθη (της ακινησίας) το Τάο βρίσκεται μπροστά στα μάτια σου.
Με όλη σου τη δύναμη, καλλιέργησε τη ζωή σου *4.

Επεξηγήσεις.
*1. “Τζαμ Τζονγκ,Τσαν Τσουάνγκ ή Ζαν Ζουάνγκ” σημαίνει στα κινέζικα “όρθιος διαλογισμός” ή “Όρθιο Ζεν”. Είναι η κύρια διαλογιστική άσκηση του Τάι Τσι Τσουάν και των υπόλοιπων Κινέζικων Εσωτερικών Πολεμικών Τεχνών (Νέι Τζία Κουνγκ Φου), περιλαμβάνοντας διαφορετικές παραλλαγές στα διαφορετικά στιλ.
*2 Το ενεργειακό κέντρο του αφαλού και του υπογαστρίου.
*3 Η “Κίνηση” εννοεί όλες τις κινήσεις του Τάι Τσι Τσουάν, που αποτελούν το “Επιφανειακό” ή “Εξωτερικό” επίπεδο της τέχνης. Η “Ακινησία” είναι η πνευματική κατάσταση του Όρθιου Ζεν, που είναι η “βαθιά ή εσωτερική” διάσταση της τέχνης. Απώτερος σκοπός του ασκούμενου είναι η ενοποίηση Κίνησης και Ακινησίας ή η εκτέλεση των Κινήσεων με την Γαλήνια Εγρήγορση και την πλήρη Ενεργειακή αφύπνιση του Όρθιου Διαλογισμού.
*4 Ζωή (με κεφαλαίο Ζ) σημαίνει: “Πλήρες αναπτυγμένη ζωτικότητα, ευεξία, ενεργητικότητα και ενέργεια και ολοκληρωτικά αφυπνισμένη συνείδηση ή ενεργοποιημένη επίγνωση. Αυτός είναι ο τελικός σκοπός του Τάι Τσι Τσουάν και του Τσι Κούνγκ.
Σίφου Αντώνης Γιαννούλης.